Land Record Update : नमस्कार मित्रांनो आज आपण या लेखाच्या माध्यमातून जमिनीवर स्वतः चा मालकी हक्क सिद्ध करणारे कोण कोणते पुरावे आहेत ते पाहणार आहोत. जमीन मग ती शेतजमीन असो की बिगरशेतजमीन. जमिनीच्या मुद्द्यावरून वाद-विवाद होत असल्याचं आपल्याला आपल्या आजूबाजूला नेहमी दिसत असते. इकतंच काय तर या मुद्यावर राज्यभरात लाखो खटले न्याय प्रलंबितही आहेत. मित्रांनो बऱ्याचदा तर असं होतं असते की, जमीन कसणारा एक पण प्रत्यक्षात मालक मात्र वेगळाच असतो.त्यामुळे मग जमिनीच्या मालकी हक्काविषयी वाद -विवाद निर्माण झाल्यास, संबंधित जमीन ही आपल्याच मालकिची आहे, हे सिद्ध करण्यासाठी जमिनीसंबंधीचे काही पुरावे कायमस्वरुपी जतन करुन ठेवणं फार गरजेचं असतं. मग हे 7 पुरावे नेमके कोणते कोणते आहेत, याची सविस्तर माहिती आता आपण जाणून घेणार आहोत.
जमिनीच्या मालकी हक्कासंदर्भात काही वाद निर्माण झाल्यास जमिनीची मोजणी(Land Ownership Records) केली जात असते.यावेळी जमीन मोजणीचे नकाशे आपल्याजवळ असल्यास आपल्याला त्या जमिनीवरील मालकी हक्क प्रस्थापित करता येऊ शकतो.त्यामुळे जमीन मोजणीचे नकाशे जपून ठेवणं फार गरजेचं असतं. ज्या पद्धतीनं साताबारा उताऱ्यावर एखाद्या व्यक्तीच्या मालकीची शेतजमीन किती आहे याची माहिती दिली जात असते, त्याचप्रमाणे एखाद्या व्यक्तीच्या नावानं किती बिगर शेतजमीन आहे, याची माहिती प्रॉपर्टी कार्डवर दिलेली असते.
1. खरेदी खत :-
मित्रांनो आपण जेव्हा जेव्हा जमिन खरेदी-विक्रीच्या व्यवहारात जमिनीची मूळ मालकी सिद्ध करण्यासाठी एक कागद अवश्य पाहिला जातो. तो कागद म्हणजे खरेदी खत होय.खरेदी खत म्हणजे जमिनीच्या मालकी हक्काचा प्रथम पुरावा समजला जात असतो . या खरेदीखतावर जमिनीचा व्यवहार किती तारखेला झाला , कोणत्या दोन व्यक्तींमध्ये झाला , किती क्षेत्रावर आणि किती रुपयाला झाला याची सम्पूर्ण माहिती याच्यावर असते.खरेदी खत झालं की ती माहिती फेरफारवर लागत असते आणि मग सातबारा उताऱ्यावर नवीन मालकाची नोंद करण्यात येत असते Land Record Update<
/span>
2.सातबारा उतारा :-
शेतजमिनीचा सातबारा उतारा हा जमिनीच्या मालकी हक्काचा सगळ्यात महत्त्वाचा उतारा मानला जातो.गाव नमुना सातमध्ये शेतकऱ्याकडे किती जमीन आहे, त्या शेतकऱ्याचा किती जमिनीवर मालकी आहे, हे सर्व नमूद केलेलं असतं.सातबारा उताऱ्यावर भूधारणा पद्धत नमूद केलेली असते. यावरून जमिनीचा खरा मालक कोण, याची ओळख पटण्यास मदत होत असते. भोगवटादार वर्ग- 1 या पद्धतीतमध्ये अशा जमिनी येत असतात , ज्यांचं हस्तांतरण करण्यावर शासनाचे निर्बंध लावलेले नसतात, शेतकरीच या जमिनीचा मूळ मालक असतो. भोगवटादार वर्ग-2 मधील जमिनींचं हस्तांतर करण्यावर शासनाने निर्बंध लावलेले आहेत, सरकारी अधिकाऱ्याच्या परवानगीशिवाय या जमिनींचं हस्तांतर करण्यात येत नाही.
तिसऱ्या प्रकारच्या जमिनी या ‘सरकार’ या प्रवर्गात मोडत असतात या जमिनी सरकारी मालकीच्या असतात. चौथ्या प्रकारात ‘सरकारी पट्टेदार’ जमिनी येत असतात यामध्ये सरकारी मालकीच्या पण भाडेतत्वावर दिलेल्या जमिनी असतात. या जमिनी 10, 30, 50 किंवा 99 वर्षांच्या मुदतीसाठी भाडेतत्वार दिल्या जात असतात Land Record Update
3.8-अ :-
समजा एखाद्या शेतकऱ्याची जमीन ही अनेक गट क्रमांकांमध्ये विभागली असू शकते.या सगळ्या गट क्रमांकांमधील शेतजमिनीची माहिती ही एकत्रितपणे 8-अ म्हणजेच खाते उताऱ्यावर नोंदवलेली असते. 8-अ च्या उताऱ्यामुळे एखाद्या गावात आपल्या मालकीची जमीन कोणकोणत्या गटात आहे, त्याची माहिती आपल्याला कळत असते.त्यामुळे जमिनीच्या मालकी हक्कासाठी 8- अचा उतारा महत्त्वाचा दस्ताऐवज मानला जात असतो.1 ऑगस्ट 2020 पासून महाराष्ट्र सरकारच्या महसूल विभागाने डिजिटल स्वाक्षरीचा 8-अ उपलब्ध करून दिलेला आहे.
4.जमीन मोजणीचे नकाशे :-
जमिनीच्या मालकी हक्कासंदर्भात काही वाद निर्माण झाल्यास (Land Ownership Records) जमिनीची मोजणी केली जात असते.यावेळी जमीन मोजणीचे नकाशे आपल्याजवळ असल्यास आपल्याला त्या जमिनीवरील मालकी हक्क प्रस्थापित करता येऊ शकतो.त्यामुळे जमीन मोजणीचे नकाशे जपून ठेवणं फार गरजेचं असतं. एका ठरावीक गट नकाशातील शेतजमीन कुणाच्या नावावर आहे, त्या शेतकऱ्याचं नाव आणि त्याच्या नावावर किती जमीन आहे, याची सविस्तर माहिती नकाशा वर दिलेली असते.तसंच तुमच्या शेताला लागून असलेल्या शेतजमिनीचे गट क्रमांक सुद्धा या नकाशावर दिलेले असतात. म्हणजे शेजारी कोणत्या शेतकऱ्याचं शेत आहे, तेही यातून कळायला सोपं जात.
5.महसूलाच्या पावत्या :-
दरवर्षी जमिनीचा महसूल भरल्यानंतर तलाठ्यांमार्फत आपल्याला दिली जाणारी पावती, हासुद्धा जमिनीच्या मालकी हक्काबाबत महत्तावाचा पुरावा ठरू शकत असतो.या पावत्या एका फाईलमध्ये सांभाळून ठेवल्यास वेळप्रसंगी त्याचा पुरावा म्हणून वापर केला जाऊ शकतो.
6.जमिनीसंबंधीचे आधीचे खटले :-
एखादी जमीन जर तुमच्या मालकीची असेल आणि या जमिनीबाबत (Land Ownership Records) पूर्वी कोणतीही केस किंवा न्यायालीन खटला चालला असेल तर अशा केसची कागदपत्रं, त्यातील जबाबाच्या प्रती, निकाल पत्र इत्यादी महत्वाचे कागदपत्रं आपण जपून ठेवली पाहिजेत.याचा वापर जमिनीवर मालकी हक्काचा दावा करण्यासाठी येऊ शकतो.
7.प्रॉपर्टी कार्ड :-
बिगरशेती जमिनीवर जर तुमची मालमत्ता असेल तर त्याच्या मालकी हक्काविषयीही जागरूक राहणं अत्यंत आवश्यक असते . बिगरशेतजमिनीवर मालमत्तेच्या हक्काविषयी माहिती सांगणारा सरकारी कागद म्हणजे प्रॉपर्टी कार्ड होय . ज्या पद्धतीनं साताबारा उताऱ्यावर एखाद्या व्यक्तीच्या मालकीची शेतजमीन किती आहे याची माहिती दिली जात असते, त्याचप्रमाणे एखाद्या व्यक्तीच्या नावानं किती बिगर शेतजमीन आहे, याची माहिती प्रॉपर्टी कार्डवर दिलेली असते. बिगर शेतजमीन क्षेत्रात एखाद्या व्यक्तीच्या नावावर किती स्था
वर मालमत्ता म्हणजेच घर, बंगला, व्यवसायाची इमारत आहे याची सम्पूर्ण माहिती प्रॉपर्टी कार्डवर दिलेली असते. त्यामुळे बिगर शेतजमीन क्षेत्रातील स्थावल मालमत्तेचा पुरावा म्हणजे प्रॉपर्टी कार्ड होय Land Record Update.
